Η ιστορία της οινοποιίας Achaia Clauss είναι πραγματικά εντυπωσιακή και είναι ευτύχημα ότι ένα πολύ μεγάλο μέρος της έχει διατηρηθεί και μπορείς να τη γνωρίσεις με μια επίσκεψη στο Οινόκαστρο. Μέσα από πολυάριθμες σελίδες εγγράφων, επιστολών και εμπορικών συναλλαγών, μέσα από παλιά, περίτεχνα φτιαγμένα βαρέλια, μέσα από κρασιά από εσοδείες παλιές, ακόμα και του 19ου αιώνα, αλλά και μέσα από ιστορικά γεγονότα, επισκέψεις βασιλέων και άλλων διάσημων προσώπων, η ιστορία αυτή διασώθηκε στο πέρασμα του χρόνου, με αποτέλεσμα η επίσκεψη στο Οινόκαστρο της Achaia Clauss να ξεφεύγει από το πλαίσιο μιας τυπικής επίσκεψης σε ένα οινοποιείο ή ένα μουσείο οίνου. Ταυτόχρονα, είναι μια επίσκεψη σε ένα top class αξιοθέατο, σε ένα μνημείο της πρώιμης σύγχρονης ιστορίας της Ελλάδας, της οινοποίησης και της τέχνης της βαρελοποιίας.
Kείμενο: Κώστας Δημόπουλος DipWSET
Φωτογραφίες: Ηλιάνα Δημοπούλου
Αφήνοντας την Περιμετρική Πατρών με κατεύθυνση προς Πετρωτό, ο δρόμος σε φέρνει στην πύλη εισόδου του κτήματος της Achaia Clauss. Περνώντας το πέτρινο φυλάκιο έχεις την αίσθηση ότι το αυτοκίνητο μετατρέπεται σε μια μηχανή που σε ταξιδεύει πίσω στον χρόνο, καθώς ο δρόμος ανεβαίνει φιδογυριστός μέχρι τον χώρο του parking και η γαλήνη της αχαϊκής φύσης έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κίνηση της Εθνικής Οδού, που μόλις άφησες.
Αν έχεις κάνει μια μικρή έρευνα πριν ξεκινήσεις την επίσκεψή σου στο Οινόκαστρο, έχεις μια ιδέα για το τι θα αντικρύσεις. Όμως, η πραγματικότητα σε εκπλήσσει ευχάριστα, καθώς το πέτρινο κάστρο με τις πολεμίστρες και την επιβλητική είσοδο στέκει επιβλητικό στην κορυφή του μικρού λόφου. Ο προαύλιος χώρος μοιάζει με μεσαιωνική πλατεία, ήσυχη τώρα, καθώς μόνο οι επισκέπτες περιφέρονται βγάζοντας φωτογραφίες και περιμένοντας την ξενάγηση.
Όμως, με τη φαντασία σου μπορείς να τον δεις όπως ήταν πριν 150 και πλέον χρόνια, όταν ο Gustav Clauss έφτιαχνε εδώ την Gutland, όχι απλά ένα οινοποιείο, αλλά μια πολυεθνική κοινωνία ανθρώπων, που ζούσαν και εργάζονταν πίσω από τα τείχη. Μπορείς να ακούσεις τις φωνές τους: Βαυαροί, Μαλτέζοι, Ιταλοί, Έλληνες, άντρες, γυναίκες και παιδιά, που στις απαρχές της δημιουργίας του ελληνικού κράτους είχαν βρει εδώ όχι απλά μια δουλειά αλλά μια νέα πατρίδα. Είχαν βρει μια οικογένεια και μια αποστολή: Να δημιουργήσουν μια εταιρεία που θα αποτελούσε πρότυπο για όλη την Ελλάδα και να παραγάγουν κρασιά που η φήμη τους θα ξεπερνούσε τα ελληνικά σύνορα και θα ταξίδευαν σε όλη την Ευρώπη.
Ταξίδι στο παρελθόν
Η επίσκεψή μας στο Οινόκαστρο έγινε μια ζεστή μέρα του Αυγούστου και η δροσιά που μας περίμενε στα κελάρια έκανε ακόμα πιο ευχάριστη την εμπειρία. Μετά από τη γνωριμία με τον ιδιοκτήτη και Πρόεδρο της Achaia Clauss και των Αμπελώνων Κ. Αντωνόπουλου, Νίκο Καραπάνο, και με συντροφιά τον Στράτο Μαμαλούγκο, Εμπορικό Διευθυντή και γνώριμο από τα παλιά, αφεθήκαμε στη μαγεία του χώρου και κάναμε ένα νοερό ταξίδι στο παρελθόν.
Η ξεναγός μας, Λιάνα Καββέζου, μας μύησε βήμα-βήμα στην ιστορία του χώρου, οδηγώντας μας σταδιακά από το 1861, έτος ίδρυσης της Achaia Clauss, έως τις μέρες μας. Η κ. Καββέζου αναφέρθηκε στην ίδρυση του οινοποιείου από τον Βαυαρό Gustav Clauss, που ήρθε στην Πάτρα για να εργαστεί για μια γερμανική εταιρεία σταφίδας αλλά βρήκε εκεί τον σκοπό και προορισμό της ζωής του. Αναφέρθηκε στο πέρασμα της εταιρείας σε ελληνικά χέρια, όταν το 1919 η οικογένεια Αντωνόπουλου ανέλαβε το δύσκολο έργο της συνέχισης της κληρονομιάς του Clauss, έως σήμερα που ο κ. Νίκος Καραπάνος οδηγεί την ιστορική εταιρεία στις προκλήσεις του σύγχρονου, ανταγωνιστικού και δύσκολου εμπορικού και οινικού κόσμου.
Το αυτοκρατορικό κελάρι είναι στην πραγματικότητα ένα μουσείο με εκθέματα που κερδίζουν την προσοχή για την ιστορική τους αξία και για την ομορφιά τους. Όμως, είναι ένα μουσείο οίνου διαφοροποιημένο από τα υπόλοιπα, «ζωντανό», καθώς εντός του, μέσα στα μεγάλα δρύινα βαρέλια ζει και αναπτύσσεται ένας οινικός θησαυρός από εσοδείες μαυροδάφνης έως 150 χρόνων, που η γευσιγνωσία τους αποτελεί πρόκληση αλλά και ανεκπλήρωτο όνειρο για τον κάθε οινόφιλο.
Τα κρασιά αυτά δεν διατίθενται στην αγορά προς πώληση και όσες εμφιαλώσεις έγιναν στο παρελθόν, σε πολύ περιορισμένο αριθμό, είχαν κάποιο ιδιαίτερο λόγο. Συγκαταλέγονται μέσα στα παλαιότερα κρασιά στον κόσμο, τα οποία βρίσκονται ακόμα στο βαρέλι. Μάλιστα, αν σκεφτεί κανείς τις δυνατότητες περαιτέρω παλαίωσης, που θα προκύψουν στη φιάλη σε ενδεχόμενη εμφιάλωση (μικρής φυσικά ποσότητας), καταλαβαίνει ότι στα βαρέλια αυτά κρύβεται όχι απλά ένα κρασί αλλά ένα ιστορικό κειμήλιο.
Το αυτοκρατορικό κελάρι
Η επίσκεψη το 1855 της αυτοκράτειρας Ελισάβετ της Αυστροουγγαρίας (γνωστής ως Sissy), ήταν η αιτία για να δοθεί στο κελάρι το όνομα «αυτοκρατορικό» και ήταν η πρώτη σε μια μεγάλη και λαμπερή λίστα επισκεπτών, βασιλέων και πολιτικών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, προσωπικοτήτων από τον χώρο της τέχνης, του αθλητισμού και της επιστήμης, και όχι μόνο, που περιηγήθηκαν στο Οινόκαστρο της Achaia Clauss από τότε έως και σήμερα.
Πολλοί από αυτούς είχαν την τιμή να τους αφιερωθεί κάποιο βαρέλι με μαυροδάφνη, μια παράδοση που ξεκίνησε από τον ίδιο τον Gustav Clauss και συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Στην περιήγησή μας στο κελάρι, βλέπουμε αυτά τα βαρέλια, κάποια υπογεγραμμένα από τους διάσημους επισκέπτες, στα οποία αφιερώθηκαν και ακούμε από την ξεναγό μας την ιστορία της επίσκεψής τους στο οινοποιείο.
Τα τεράστια βαρέλια (άνω των 13.000 λίτρων) προς τιμήν της επίσκεψης του βασιλιά Γεωργίου Α’ και της βασίλισσας Όλγας τον Μάιο του 1898 δεσπόζουν στον χώρο. Ακούγοντας την ιστορία της επίσκεψης του βασιλικού ζεύγους, μπορούμε να τους φανταστούμε να περιηγούνται στον χώρο έχοντας τον Gustav Clauss δίπλα τους, περήφανο ξεναγό του δημιουργήματός του. Μπορούμε ακόμα να τους φανταστούμε, βγαίνοντας από το κελάρι να στέκονται στο πλάτωμα με θέα την Πάτρα και τον Κορινθιακό και να δοκιμάζουν ένα ποτήρι μαυροδάφνη. Η θέα σίγουρα έχει αλλάξει πολύ από τότε, καθώς η Πάτρα έχει εξελιχτεί σε μια μεγάλη, σύγχρονη πόλη. Όμως, η εμπειρία είναι εξίσου δυνατή για τον σύγχρονο επισκέπτη.
Το Οινόκαστρο, το κελάρι και η μαυροδάφνη, το κρασί που σύμφωνα με την παράδοση πήρε το όνομά του από τον Gustav Clauss προς τιμήν της Δάφνης, μιας όμορφης Ελληνίδας με μαύρα μάτια που πέθανε σε νεαρή ηλικία, είναι οι σταθερές που ελαχιστοποιούν τις χρονικές και ταξικές αποστάσεις μιας βασιλικής επίσκεψης στα τέλη του 19ου αιώνα με την επίσκεψη ενός σύγχρονου οινόφιλου ή απλού επισκέπτη, καθώς οι πέντε αισθήσεις είναι κοινές για όλους τους ανθρώπους και αυτό που γεύεσαι και μυρίζεις και βλέπεις είναι το ίδιο για όλους. Έχει αλλάξει βέβαια στο πέρασμα των χρόνων αλλά δεν έχει αλλοιωθεί, παραμένοντας πιστό στο όραμα του αρχικού ιδρυτή του.
Τα βαρέλια αποτελούν ένα εξίσου σημαντικό μέρος της ιστορίας του οινοποιείου και η ξενάγηση δεν μπορεί παρά να τα περιλαμβάνει. Η τέχνη της βαρελοποιίας ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια μας, μέσω των εργαλείων και των τεχνικών που χρησιμοποιούσαν οι βαρελοποιοί από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της εταιρείας έως τον Ιωάννη Ραυτόπουλο και τον γιο του Χαράλαμπο, από τους τελευταίους βαρελοποιούς και μάστορες μιας τέχνης που χάνεται. Τα ίδια τα βαρέλια που περιέχουν τις παλιές εσοδείες μαυροδάφνης είναι από μόνα τους εκθέματα αυτής της τέχνης, υπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο φτιάχτηκαν, τη φύλαξη και ωρίμανση του πολύτιμου οίνου, αλλά παράλληλα προσδίδουν ποιότητα και ομορφιά, όπως οι περίτεχνες κορνίζες που αναδεικνύουν τα αριστουργήματα της ζωγραφικής στο καλύτερα μουσεία του κόσμου.
Οι προκλήσεις και οι δυνατότητες
Με τη Λιάνα και τον Στράτο, πάντα μαζί μας, συναντάμε τον Σωτήρη Καραγιάννη, επικεφαλής Οινολόγο της Achaia Clauss & των Αμπελώνων Κ. Αντωνόπουλου. Επισκεπτόμαστε το κελάρι όπου κάτω από ιδανικές, αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας (13 C) και υγρασίας (70-75%) φυλάσσονται και παλαιώνουν τα καλύτερα κρασιά του οινοποιείου. Οι τοίχοι του κελαριού έχουν τόσο μεγάλο πάχος που το κελάρι αποτελεί επίσημα καταφύγιο σε περίπτωση ανάγκης και κάνω την εξής σκέψη: Αν έπρεπε ποτέ να κλειστώ για μέρες σε ένα καταφύγιο, δεν θα μπορούσα να φανταστώ καλύτερο από αυτό.
Ο Σωτήρης, καθώς η εποχή του τρύγου πλησιάζει, είναι συνεχώς στο τηλέφωνο. Παρόλα αυτά βρίσκει τον χρόνο να μας συνοδεύσει στη γευσιγνωσία που έχει στηθεί για εμάς και να μας μιλήσει για τα κρασιά του οινοποιείου, τις προκλήσεις και τις δυνατότητές τους. Η κλιματική αλλαγή και οι ακραίες καιρικές συνθήκες κάνουν τη δουλειά στο αμπέλι, αλλά και στο οινοποιείο, ακόμα πιο δύσκολη και απαιτητική. Αυξάνουν το άγχος και την πίεση, αλλά οι νέοι οινολόγοι, όπως ο Σωτήρης, πέρα από την εξαιρετική τους κατάρτιση και το πάθος για τη δουλειά τους, διαθέτουν πολλά σύγχρονα μέσα που τους βοηθάνε να μειώνουν τους κινδύνους και να παίρνουν το βέλτιστο αποτέλεσμα.
Μιλώντας με τον Σωτήρη δεν μπορούσα παρά να σκεφτώ το βάρος και την ευθύνη που σηκώνει, ως συντηρητής της παράδοσης του οινοποιείου που κρύβεται στα βαρέλια και στις φιάλες που παλιώνει η γλυκιά μαυροδάφνη από χρονιές μακρινές, αλλά κυρίως ως συνεχιστής αυτής της παράδοσης που έχει στόχο να αναδείξει περαιτέρω τις δυνατότητες της Μαυροδάφνης, γλυκιάς και ξηρής, αλλά και του Παύλου, του Σκιαδόπουλου και των άλλων ποικιλιών του κτήματος, προσφέροντας κρασιά σύγχρονα αλλά και διαχρονικά, μια παρακαταθήκη της τωρινής γενιάς προς τις γενιές που έρχονται.
Ο Σωτήρης Καραγιάννης είναι φυσικά γνώστης αυτής της ευθύνης. Μας μίλησε με ενθουσιασμό και πάθος για τη δουλειά του στο οινοποιείο, τον συνεχή πειραματισμό για ακόμα καλύτερα κρασιά που ενσαρκώνεται πλήρως στη σειρά Castro Clauss, με κρασιά που παράγονται με πλήρως χειρωνακτικό τρόπο. Αναφέρθηκε στη γενικότερη φιλοσοφία του σχετικά με την οινοποίηση και τα κτήματα και αντιλήφθηκα ότι τα καλύτερα είναι μπροστά για τα κρασιά και των τριών οινοποιείων.
Tα «διαμάντια» της Achaia Clauss
Ξεκινήσαμε με Άδολη Γης Ορεινή Λευκή, με αρώματα ώριμων φρούτων και την Ιδιωτική Συλλογή Λευκή από τους Αμπελώνες Κ. Αντωνόπουλου: Είναι κρασιά με διαχρονική αξία και αναγνώριση, αλλά μας εντυπωσιάζει η ισορροπία του βαρελάτου Chardonnay στο Άναξ και η ποικιλιακή ιδιαιτερότητα που δίνει ο Παύλος και το Σκιαδόπουλο, δύο ποικιλίες με καταγωγή από το Ιόνιο, στα ομώνυμα κρασιά. Η Άδολη Γης Ορεινή Ροζέ δίνει όλα όσα περιμένει κάποιος από ένα καλό ροζέ κρασί και μας οδηγεί στη δοκιμή των κόκκινων κρασιών του οινοποιείου. Ξεχωρίζουμε την Cabernet Νέα Δρυς 2017, ένα κρασί με εξαιρετική δύναμη, πολυπλοκότητα και επίγευση, που…φωνάζει ότι πρέπει να φυλάξεις κάποιες φιάλες για να δεις τις μεγάλες δυνατότητες παλαίωσής του στα χρόνια που έρχονται.
Η Ιδιωτική Συλλογή Ερυθρό δείχνει τις δυνατότητες της ξηρής Μαυροδάφνης που σε συνδυασμό με το Merlot δίνει ένα ισορροπημένο ερυθρό εξαιρετικής σχέσης ποιότητας/τιμής. Η ξηρή Μαυροδάφνη φτάνει στο απόγειο των δυνατοτήτων της ως μονοποικιλιακό κρασί στον Μορφέα, ένα κρασί με αλκοολικό βαθμό πάνω από 15%, αλλά μαλακό στο στόμα, με αρωματική πολυπλοκότητα και μακριά επίγευση, που μπορεί να συνοδεύσει εξαιρετικά πιάτα κρεατικών με γλυκόξινες σάλτσες ή μπορείς εξίσου καλά να το απολαύσεις μόνο του όπως ένα ιταλικό Amarone. Μια εμπειρία οινογνωσίας στο Οινόκαστρο της Achaia Clauss δεν θα μπορούσε να μην περιλαμβάνει και γλυκά κρασιά, όπως τα 722 Π.Ο.Π. Μοσχάτος Πατρών και 601 Μαυροδάφνη Reserve που ολοκληρώνουν με ιδανικό τρόπο την γκάμα του οινοποιείου.
Με στόχο τη διείσδυση στις premium αγορές
Ολοκληρώνοντας την επίσκεψη στο Οινόκαστρο μίλησα με τον Στράτο για τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που αντιμετωπίζει στη δεύτερη θητεία του στην Achaia Clauss & Αμπελώνες Κ. Αντωνόπουλου. Γνωρίζω τον Στράτο πολλά χρόνια, καθώς ως Αγοραστής Κρασιών στη (τότε) MAKRO είχα τη δυνατότητα να μιλήσω πολλές φορές μαζί του για εμπορικά θέματα αλλά και για το κοινό μας πάθος για το κρασί. Διαπιστώσαμε ότι αυτό το πάθος υπάρχει ζωντανό ακόμα και ίσως χαρακτηρίζει την πλειονότητα όσων έχουν ασχοληθεί επαγγελματικά με αυτή την ιδιαίτερη κατηγορία.
Χαίρομαι που ο Στράτος έχει πλέον τη δυνατότητα να απολαμβάνει στο μέγιστο βαθμό τη δουλειά του, επιστρέφοντας σε έναν χώρο που είναι οικείος, όπως το σπίτι του. Ως έμπειρος επαγγελματίας γνωρίζει πολύ καλά τις δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει σε ένα δύσκολο και διαρκώς μεταβαλλόμενο εμπορικό περιβάλλον και θεωρεί ότι η δημιουργία μιας δυνατής ομάδας πωλήσεων είναι μία από τις πρώτες προτεραιότητές του, ενώ ταυτόχρονα δουλεύει πάνω στο «χτίσιμο» του brand, καθώς πιστεύει (απόλυτα σωστά) ότι η Achaia Clauss είναι ένας γίγαντας με απίστευτες δυνατότητες που μπορεί και πρέπει να ενισχύσει περαιτέρω τη θέση της στο οινικό στερέωμα.
Παράλληλα, μπορεί να δει τις μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν για τη διείσδυση των icons κρασιών των Αμπελώνων Κ. Αντωνόπουλου στην premium αγορά HO.RE.CA., για τις ευκαιρίες που δίνει η ανάπτυξη στη χώρα μας του τουρισμού και του οινοτουρισμού και για την ανάδειξη του Οινόκαστρου ως έναν χώρο πολλαπλών δυνατοτήτων.
Το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον
Φεύγοντας από το Οινόκαστρο σκεφτόμουν ότι η σύγχρονη, digital εποχή, η εποχή των e-shops και της παγκοσμιοποίησης της αγοράς, έχει φέρει σημαντικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο οι εταιρείες εμπορεύονται και οι καταναλωτές αγοράζουν και καταναλώνουν το κρασί. Όμως, τίποτα και ποτέ δεν θα μπορέσει να αντικαταστήσει τη βιωματική εμπειρία που προσφέρει ένας χώρος, όπως το Οινόκαστρο της Achaia Clauss, ο οποίος λειτουργεί υποδειγματικά ως φορέας διατήρησης της ιστορίας του κρασιού, ως χώρος μύησης νέων καταναλωτών στα μυστικά και τη μαγεία της κατηγορίας, αλλά και ως το ιδανικό περιβάλλον για μια γευστική δοκιμή στην οποία μπορείς με μια γουλιά να γευτείς ταυτόχρονα, το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον.
*Ευχαριστώ για τη φιλοξενία και την ξενάγηση στο Οινόκαστρο της Achaia Clauss τους κ.κ. Νικόλαο Καραπάνο, Στράτο Μαμαλούγκο, Σωτήρη Καραγιάννη και την κ. Λιάνα Καββέζου.