«Στη μάχη για την ανάπτυξη όλοι ζητάνε τη διαφοροποίηση, αλλά ελάχιστοι ενδιαφέρονται για πραγματική διαφοροποίηση προϊόντων»: ο κ. Κωνσταντίνος Βάττης, Γενικός Διευθυντής της φερώνυμης εταιρείας, παρουσιάζει τη θέση του κλάδου στην αγορά και πόσο αυτή επηρεάζεται από τον ανταγωνισμό και τις συνολικές συνθήκες. Μάλιστα, τονίζει ότι στον κλάδο («υπάρχουν “σκουπίδια” που επιβιώνουν επειδή ο κρατικός μηχανισμός δεν θέλει ή δεν μπορεί να ασχοληθεί, όπως υπάρχουν και διαμάντια που η τιμή τους δεν τα αναδεικνύει»). Ακόμα, παρουσιάζει τη θέση της εταιρείας ΒΑΤΤΗΣ στην αγορά: «βρισκόμαστε σε διαρκή αυξητική πορεία με διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης, καθώς και νέα προϊόντα που προσελκύουν ακόμα περισσότερο τους καταναλωτές» και τονίζει ότι «το θετικό πρόσημο μέσα στο 2020 οφείλεται στον μεγάλο αγώνα και τον πολύ ιδρώτα που έχουμε ρίξει, κι εγώ και οι συνεργάτες μου».
Τέλος, πιστεύει ότι ο Έλληνας επιχειρηματίας έχει ακόμα τη νοοτροπία του εμποράκου: «κόψε μου κάτι από την τιμή και σε βάζω στη θέση του προηγούμενου, εκτός κι αν έχεις ήδη αναγνωρίσιμο brand name. Γι’ αυτό και όλη η αγορά κινείται στα δεδομένα των πολύ μεγάλων, αφήνοντας τους μικρούς να μη μπορούν να διοχετεύσουν τα προϊόντα τους».
Διαρκής αυξητική πορεία
Ποια είναι η πορεία της εταιρείας ΒΑΤΤΗΣ τα τελευταία χρόνια; Έχει επηρεαστεί από την υγειονομική κρίση;
Είμαστε μία πολύ μικρή οντότητα, σε μία αγορά με πολύ μεγάλο και ισχυρό ανταγωνισμό. Όμως, είμαστε και μία αυτοχρηματοδοτούμενη εταιρεία, γεγονός το οποίο μας επέτρεψε να ελιχθούμε στη «δεκαετία του πόνου» που μόλις πέρασε. Οι ελιγμοί μας απέδωσαν καρπούς! Μέχρι το 2014 είχαμε σταθεροποιητική πορεία, προσπαθώντας να αντεπεξέλθουμε σε μια αγορά που δεν είχε πατήματα. Από τότε, όμως, βρισκόμαστε σε διαρκή αυξητική πορεία, με διψήφιους ρυθμούς ανάπτυξης καθώς και νέα προϊόντα που προσελκύουν ακόμα περισσότερο τους καταναλωτές. Άρεσαν οι κλασικές σειρές μας, αρέσουν οι νέες σειρές μας και, αν μπορούμε να στηριχθούμε στα ως τώρα δεδομένα, οι μελλοντικές μας σειρές θα αρέσουν ακόμα περισσότερο.
Βγήκαμε από την οικονομική κρίση δυνατότεροι από ποτέ και πέσαμε στην υγειονομική κρίση με όλη μας τη δύναμη. Στα αρχικά στάδια αυτής της κρίσης, πριν έρθει το μέτρο του γενικού lockdown, είχαμε ένα σχέδιο πρωτοκόλλου εργασίας για την περίπτωση που θα εμφανιζόταν πρόβλημα στην αγορά και το ενεργοποιήσαμε μόλις έγιναν οι αρχικές ανακοινώσεις. Η αγορά όμως αντέδρασε με τον τρόπο που ξέρει καλύτερα: με πανικό! Αρχικά αδειάζανε τα ράφια πριν καν γεμίσουν και στη συνέχεια γεμίσαν οι αποθήκες χωρίς να μπορούν να αδειάσουν. Έπειτα, όλοι περίμεναν με κομμένη την ανάσα να δουν τον τουρίστα το καλοκαίρι, αλλά ο τουρίστας δεν ήρθε ποτέ.
Πολλές μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων και beverage άλλαξαν το 24/7 πρόγραμμα λειτουργίας τους σε μερικές βάρδιες την εβδομάδα και ακόμα κινούνται με αυτούς τους ρυθμούς. Εμείς, βρήκαμε ευκαιρία μέσα στην κρίση αυτή να σχεδιάσουμε και να προχωρήσουμε σε αναπτυξιακές αλλαγές και αναβαθμίσεις τόσο στα χωροταξικά, όσο και στα οργανωτικά και λειτουργικά μας δεδομένα. Μας έχει επηρεάσει η κατάσταση; Φυσικά, δεν είμαστε εκτός αγοράς. Αλλά χάρη σε ένα εξαιρετικό πρώτο τρίμηνο, έχουμε ακόμα θετικό πρόσημο στις πωλήσεις μας.
Καινούργιες κατηγορίες
Έχουν περιθώρια ανάπτυξης οι προϊοντικές κατηγορίες στην ελληνική αγορά;
Με μία λέξη; Ναι. Το σκεπτικό του τα δοκιμάσαμε όλα δεν με ικανοποιούσε ποτέ. Όταν ακούω τέτοια μου βγαίνει αυθόρμητα η σκέψη «α, να ένας άνθρωπος που δεν έχει φαντασία». Δέχομαι ότι σε κάποιες κατηγορίες έχουν δοκιμαστεί πάρα πολλά πράγματα. Για παράδειγμα ξίδι από ότι φρούτο θέλετε, κρέμα βαλσαμικού με ότι γεύση θέλετε, κ.λπ. Αλλά τι, αυτό ήταν; Η φαντασία μας σταματάει σε αυτό; Διαφωνώ κάθετα! Οποιοσδήποτε διαθέτει γαστρονομική και γευστική περιέργεια ξέρει ότι τα «λάθη» στην κουζίνα έχουν τα πιο αναπάντεχα, ιδιαίτερα και υπέροχα αποτελέσματα. Δεν έχει σημασία αν είσαι επαγγελματίας ή όχι, αν σου αρέσει να πειραματίζεσαι στην κουζίνα σου, κάτι θα δημιουργήσεις. Έτσι αναπτύσσεις την κάθε κατηγορία και, γιατί όχι, δημιουργείς καινούργιες κατηγορίες. Ειδικά, όταν γνωρίζεις ότι ένας από τους βασικούς λόγους που η Ελλάδα προσελκύει κόσμο από το εξωτερικό είναι η γαστρονομία της.
Ανάπτυξη με διαφοροποίηση
Σκέφτεστε να επεκταθείτε σε νέες κατηγορίες, να λανσάρετε νέα προϊόντα, ή προτεραιότητά σας είναι να ενισχύσετε τις υπάρχουσες σειρές;
Δύσκολη ερώτηση. Όπως σας είπα και νωρίτερα, είμαστε μικρή επιχείρηση και ακόμα αναπτύσσουμε το δίκτυό μας. Στη μάχη για την ανάπτυξη όλοι μας ζητάνε τη διαφοροποίηση, αλλά ελάχιστοι ενδιαφέρονται για πραγματική διαφοροποίηση προϊόντων. Από το «αυτό το προϊόν δεν το έχω ξαναδεί στην αγορά και δε θα το πάρει κανείς» μέχρι το «ουάου, νέο προϊόν… το θέλω για τον εαυτό μου σε τιμή που θα σου πω εγώ» τα έχω ακούσει όλα. Λίγα είναι τα σημεία που μας έχουν εμπιστευθεί, αλλά όσα το έκαναν και είπαν να δοκιμάσουν κάτι νέο είδαν την περιέργεια του καταναλωτή, είδαν την επανάληψη κι εμείς είδαμε τα χαμόγελα ικανοποίησης και ακούσαμε τα εύσημα από τους ίδιους τους καταναλωτές που παίρνουν τηλέφωνο να μας συγχαρούν. Αλλά τα σημεία αυτά είναι περιορισμένα!
Ο σκοπός μας, λοιπόν, είναι να αναπτύξουμε την αγορά τοποθετώντας τα καινοτόμα προϊόντα που ήδη έχουμε σε όσους έχουν την περιέργεια και την όρεξη να ανοίξουν καινούργιες κατηγορίες προϊόντων στα καταστήματά τους. Και μόλις δούμε ότι η λογική «τρελή ιδέα-απίστευτο αποτέλεσμα» κερδίζει το κοινό θα βγουν στην επιφάνεια και προϊόντα που ακόμα μόνο η κόρη μου δοκιμάζει.
Υπάρχει εξαγωγική δραστηριότητα; Αν ναι, ποια είναι τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα;
Η εξαγωγική μας δραστηριότητα είναι περιορισμένη ακόμα. Έχουμε συνεργασίες με εταιρείες που προωθούν τα προϊόντα μας στο εξωτερικό και δικούς μας πελάτες εξωτερικού, αλλά ακόμα είναι πολύ μικρά τα νούμερα. Για να μην αναφέρουμε ότι με τα γεγονότα του 2020 τα πράγματα έχουν γίνει πιο δύσκολα. Οι διεθνείς εκθέσεις ακυρώνονται, τα ραντεβού χάνονται, οι ευκαιρίες νέων συνεργασιών κόβονται… Το ότι έχουμε καταφέρει μέχρι στιγμής να έχουμε ακόμα θετικό πρόσημο μέσα στο 2020 οφείλεται στον μεγάλο αγώνα και τον πολύ ιδρώτα που έχουμε ρίξει κι εγώ και οι συνεργάτες μου.
Εξαγωγές: το σταυροδρόμι!
Πιστεύετε ότι οι εξαγωγές είναι τελικά μονόδρομος για τις ελληνικές παραγωγικές εταιρείες; Πού θα πρέπει να εστιάσουν;
Ζούμε σε μία εποχή πραγματικής παγκοσμιοποίησης. Από τα θέματα που αφορούν την υγεία μέχρι την επικοινωνία όλων των επιπέδων. Ο πλανήτης πλέον αποτελεί έναν οργανισμό! Το γεγονός αυτό είναι αναμφισβήτητο. Αλλά εδώ έχουμε πιο σοβαρά θέματα να συζητήσουμε πριν αποφασίσουμε ποιος είναι και αν υπάρχει μονόδρομος για τις παραγωγικές εταιρείες μας. Θεωρώ ότι γενικά οι ελληνικές παραγωγικές εταιρείες έχουν εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα. Προϊόντα που δεν περιορίζονται στα κλασικά που έχουμε στον νου μας (λάδι, ελιά, κρασί, μέλι), με καταπληκτικές ιδέες παραδοσιακές και μη. Όμως, είναι προϊόντα με λανθασμένο business plan.
Όταν υπάρχουν πολλαπλά παραδείγματα εταιρειών που εισέρχονται σε μία μετρίου έως μεγάλου βεληνεκούς λιανεμπορική και χάνουν την ποιότητά τους επειδή δεν μπορούν να καλύψουν τη ζήτηση, πως θα βγούμε παραέξω. Τα παραγωγικά δεδομένα της Ελλάδας ήδη είναι πολύ μικρά για το εξωτερικό, τόσο λόγω του κατακερματισμού του κλήρου όσο και της για δεκαετίες λανθασμένης χρήσης του.
Από την άλλη μεριά, ο Έλληνας έχει τη νοοτροπία του εμποράκου: «κόψε μου κάτι από την τιμή και σε βάζω στη θέση του προηγούμενου, εκτός κι αν έχεις ήδη αναγνωρίσιμο brand name». Γι’ αυτό και όλη η αγορά κινείται στα δεδομένα των πολύ μεγάλων, αφήνοντας τους μικρούς να μη μπορούν να διοχετεύσουν τα προϊόντα τους. Η λύση όμως δεν είναι απλώς να τα διοχετεύσουμε στο εξωτερικό. Ας εστιάσουμε πρώτα στην ανάπτυξη της αρχικής μας αγοράς, μετά να αναπτύξουμε την παραγωγική μας δυνατότητα χωρίς να χάνουμε την ποιότητά μας και στο τέλος να δούμε τον μονόδρομο. Έτσι όπως το πάμε, βγαίνουμε σε σταυροδρόμι. Αριστερά πάει για καταστροφή του brand και του ονόματος της χώρας, δεξιά για πώληση έναντι ψιλών σε κάποιο παγκόσμιο «παίκτη» και στην ευθεία (για όσους τα καταφέρνουν) για εξαγωγές.
Private label: ο φαύλος κύκλος
Ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για private label προϊόντα, τόσο στη δική σας αγορά όσο και συνολικά;
Η κατηγορία του private label είναι περίεργη. Κάθε εταιρεία που έχει δικό της brand θέλει να έχει και προϊόντα private label. Πολλοί είναι αυτοί που το ζητάνε, ενώ δε μπορούν να στηρίξουν τις ελάχιστες ποσότητες που χρειάζεται να έχει μία παραγωγική μονάδα για να επεξεργαστεί ένα τέτοιο αίτημα. Από την άλλη, όσοι μπορούν να το στηρίξουν και έχουν τις μεγάλες ποσότητες, ζητάνε η ετικέτα τους να έχει προϊόν ανώτερης ποιότητας με τιμή που εκείνοι θέλουν (πολλές φορές κάτω του κόστους). Δεν ενδιαφέρονται για τη βιωσιμότητα μίας τέτοιας αναλογίας, αλλά ως νούμερα απόδοσης. Το αποτέλεσμα είναι να τους παραδίδεται προϊόν κατώτερο από ένα σημείο και μετά, να έχουν προβλήματα στην αγορά και να ψάχνουν συνεχώς νέους προμηθευτές, χωρίς να διαπραγματεύονται την τιμή. Ένας φαύλος κύκλος που έχει τελικό αποδέκτη τον καταναλωτή και την άγνοιά του.
Η δική μας κατηγορία δεν διαφέρει από τις υπόλοιπες. Υπάρχουν όλες οι ποιοτικές κατηγορίες στην αγορά του private label. Υπάρχουν «σκουπίδια» που επιβιώνουν επειδή ο κρατικός μηχανισμός δεν θέλει ή δεν μπορεί να ασχοληθεί, όπως υπάρχουν και διαμάντια που η τιμή τους δεν τα αναδεικνύει. Σε κάθε περίπτωση, στην κατηγορία μας τα στοιχεία δείχνουν μία διαρκώς αυξανόμενη τάση τόσο στο ξύδι όσο και στα πιο premium προϊόντα, τουλάχιστον μέχρι το 2019. Μέσα στο πολύ παράξενο έτος που διανύουμε είναι δύσκολο να γίνει πρόβλεψη. Για εμάς, την εταιρεία ΒΑΤΤΗΣ, το έτος διαφαίνεται ανοδικό.
Μείωση της κατανάλωσης
Συνολικά πώς κρίνετε την κατάσταση στην αγορά; Ποια είναι τα μηνύματα που λαμβάνετε όσον αφορά στην κατανάλωση;
Μία λέξη περιγράφει τα πάντα. Φόβος. Δε μιλάω μόνο για το θέμα της πανδημίας, αλλά και για το θέμα των κινήσεων του γείτονα εξ ανατολών και για το θέμα της αγοραστικής ικανότητας του κόσμου μέχρι το επόμενο καλοκαίρι. Όλα φάνηκαν με το lockdown οπότε και η κατανάλωση εκτοξεύτηκε αρχικά και εκμηδενίστηκε στη συνέχεια. Όλος ο κόσμος φόρτωσε τα ράφια του λες και μπαίναμε σε πόλεμο! Με την ελάφρυνση των μέτρων και το άνοιγμα των καταστημάτων είδαμε πολλούς να μην ανοίγουν ποτέ ή να κλείνουν την αμέσως επόμενη περίοδο.
Είδαμε τον πανικό στα μάτια των εποχικών υπαλλήλων που δεν ήξεραν αν θα έχουν δουλειά και δεν θα έχουν να περάσουν την περίοδο. Ακόμα, είδαμε τον εξωτερικό τουρισμό να μην ανοίγει στην πραγματικότητα ποτέ. Τους γείτονες να απειλούν και να προκαλούν, αυξάνοντας τα αισθήματα φόβου και αβεβαιότητας. Εταιρείες παγκοσμίου επιπέδου, τεράστιες και εύρωστες, να καταρρέουν και να μειώνουν προσωπικό στην προσπάθεια τους να μην κλείσουν. Τις αποταμιεύσεις να αυξάνονται σημαντικά για να μπορέσει ο κόσμος να περάσει τον χειμώνα. Είδαμε πολλά και βλέπουμε ακόμα, αλλά το συμπέρασμα είναι ένα: προμηνύεται περίοδος πολύ μειωμένης κατανάλωσης.
O καταναλωτής θα αγοράζει μόνο τα απολύτως απαραίτητα για την επιβίωσή του, με βασικότερο γνώμονα την τιμή. Πιστεύω ότι θα δούμε το ναδίρ στην κατανάλωση στην Ελλάδα και θα παραμείνει έτσι μέχρι να ηρεμίσει το κλίμα τρόμου που επικρατεί. Ο αντίκτυπος; Θα δούμε εταιρείες πολύ μεγάλες να κάνουν αιματηρές προσφορές (όπως ήδη κάνουν) για να κινηθούν τα προϊόντα, ειδικά τα ευπαθή. Ήδη ακούγονται τριγμοί στην αγορά και κάποιοι από τους γίγαντες προσπαθούν να βρουν χρηματοδότες, ενώ τους φεύγουν τα τραπουλόχαρτα ένα-ένα. Ένα είναι σίγουρο, φτάνοντας στην ηρεμία, το τοπίο στην αγορά θα έχει αλλάξει αρκετά. Μένει να δούμε πόσοι και ποιοι θα αντέξουν.
Και οι επερχόμενες αλλαγές
Εκτιμάτε ότι έχει διαμορφωθεί ένα νέο τοπίο στην αγορά και, αν ναι, µε ποια χαρακτηριστικά;
Η αγορά σε παγκόσμιο επίπεδο έχει αλλάξει και θα εξακολουθήσει να αλλάζει. Δεν θεωρώ πως το τοπίο έχει διαμορφωθεί ακόμα. Όπως είπα και πριν θα δούμε πολλά την ερχόμενη περίοδο και θα αλλάξουν πολλά. Γκρίνιες ακούγονται από παντού για την πτώση των τζίρων. Οι ελληνικές τράπεζες ήδη πιέζονται και πιέζουν για συγχωνεύσεις, μήπως και μειώσουν τα κόκκινα δάνεια που μόνο αυξητική τάση δείχνουν. Ο καταναλωτής φοβάται και πλέον δεν έχει να δώσει πολλά.
Αν υπάρχει ένα σταθερό χαρακτηριστικό που έχει το τοπίο αυτό, είναι η άνοδος των ηλεκτρονικών πωλήσεων. Μετά τη δοκιμασία που πέρασαν στην περίοδο της καραντίνας, κατάλαβαν όλοι τις ευκαιρίες και τις ανεπάρκειες των συστημάτων τους και διαρκώς βελτιώνονται. Εδώ φαίνεται να υπάρχει ένας σταθερός πυλώνας του νέου τοπίου. Για τους υπόλοιπους θέλουμε ακόμα χρόνο…
ΟΞΟΠΟΙΙΑ ΒΑΤΤΗΣ, Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Η ιστορία μας είναι η ιστορία του 20ού αιώνα από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά. Από το 1938 οπότε και ξεκίνησε ο παππούς μου, Κωνσταντίνος Δ. Βάττης, έχουμε περάσει χούντες, παγκόσμιο πόλεμο, εμφύλιο πόλεμο, μεταπολίτευση, “πολώσεις”. Ο παππούς μου δεν ήταν ο πρώτος οξοποιός στην Ελλάδα. Όμως ήταν ο πρώτος που είχε σπουδάσει και αυτός που έφερε την τεχνολογία και δημιούργησε τεχνογνωσία στον κλάδο. Βοήθησε αρκετούς να βελτιώσουν την ποιότητά τους και είχε κάνει κάποιες κινήσεις και στο εξωτερικό.
Μέχρι τα τέλη του 1970 το επάγγελμα ήταν κλειστό με στενό έλεγχο από το κράτος, ενώ ο σύλλογος είχε ελάχιστα μέλη. Όταν άνοιξε το επάγγελμα και άρχισαν να γίνονται πολλοί οι οξοποιοί, οι περισσότεροι από τους «παλιούς» δεν άντεξαν τον ανταγωνισμό και έκλεισαν. Αυτή τη στιγμή είμαστε η παλαιότερη –αμιγής- οξοποιία στην Ελλάδα.