Αδιαμφισβήτητα υπάρχουν κυρίαρχες στρατηγικές πολιτικές στοχεύσεις. Όμως, η αποτελεσματικότητά τους εξαρτάται από την ύπαρξη και συλλογική λειτουργία προϋποθέσεων που απαιτούν τολμηρές πολιτικές αποφάσεις, ώστε να αρθούν τυχόν εμπόδια και δυσλειτουργίες που ασκούν ασφυκτική πίεση στην αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας και καθιστούν τις προϋποθέσεις αυτές ανεκπλήρωτες. Πρωτίστως, μία από τις βασικές αρχές της διοικητικής επιστήμης είναι ότι ο καθορισμός στόχων και αναπτυξιακών προτεραιοτήτων να έχει νόημα μόνο αν προηγουμένως έχουν προς τούτο διασφαλιστεί, τόσο οι απαραίτητοι πόροι όσο και τα μέσα που θα συνδράμουν τα μέγιστα στην επίτευξη αυτών των στόχων.
Για του λόγου το αληθές, στην περίπτωση της ελληνικής οικονομίας προκύπτουν για παράδειγμα ερωτήματα για τη συμβολή της Δημόσιας διοίκησης, της γραφειοκρατίας και της εν γένει κρατικής οντότητας στην απλούστευση διαδικασιών που σχετίζονται με την έναρξη μιας νέας επιχείρησης ή ακόμα για την ταχύτητα υλοποίησης έργων στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ.
Συνεπώς, προκύπτουν ερωτήματα περί του ακριβούς προσδιορισμού της έννοιας μετασχηματισμού της μεταποιητικής οικονομίας ως παράγοντα αύξησης του εθνικού πλούτου μέσα από συγκεκριμένες κλαδικές πολιτικές και εκλογίκευση σύνθεσης μείγματος προϊόντων που έχει απήχηση στις διεθνείς αγορές.
Δευτερευόντως, η αναγκαιότητα του ψηφιακού μετασχηματισμού των επιχειρήσεων, της καινοτομίας και των νέων τεχνολογιών, αλλά και ο βαθμός προσαρμοστικότητας στο νέο αυτό περιβάλλον στο οποίο πρέπει στο εξής να λειτουργούν, καθώς συνιστά παράγοντα επιβίωσής τους την επόμενη μέρα.
Έξι (6) αναδυόμενες τάσεις
Σύμφωνα με την ανάλυση των “Fjord Trends 2020”, οι έξι (6) αναδυόμενες τάσεις που αναμένεται να αναδιαμορφώσουν το σύγχρονο επιχειρείν και θα επιτρέψουν στην επιχειρηματικότητα να ατενίζει με βεβαιότητα και αισιοδοξία τη νέα εποχή σχετίζονται με τα εξής:
- Με την επαναξιολόγηση του εταιρικού σκοπού και προορισμού, αλλά και του τρόπου που αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους στον νέο κόσμο, καθώς η επιτυχία δεν εξισώνεται πλέον μόνο με την ανάπτυξη, αλλά και με την ικανότητα διαχείρισης κρίσεων και υπολογισμού του μεγέθους ρίσκου που αναλαμβάνουν.
- Με τον τρόπο που αντιλαμβάνεται και πληρώνει ο καταναλωτής, καθώς το «χρήμα» με την παραδοσιακή έννοια αλλάζει και εξελίσσεται. Νέοι «παίκτες» και νέα προϊόντα θα πάρουν θέση στις τεκτονικές μετακινήσεις που θα συμβούν.
- Με τα φυσικά σώματα εφόσον οι «ψηφιακοί εαυτοί μας» είναι πλέον ανιχνεύσιμοι. Αναρωτιέται η μελέτη ποια είναι άραγε η κόκκινη γραμμή (trade off) μεταξύ ιδιωτικής ζωής και ευκολίας, όταν μιλάμε για τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου και σώματος!
- Με το γεγονός ότι εξαιτίας της μεγάλης ρευστότητας που χαρακτηρίζει την ανθρώπινη συμπεριφορά (liquid people), οι καταναλωτικές συνήθειες αλλάζουν και τούτο συνιστά ευκαιρία αναζήτησης νέων εμπειριών κατανάλωσης.
- Με την αυτοματοποίηση όπου ο σχεδιασμός συστημάτων συνδυάζει και αξιοποιεί τις δυνατότητες τεχνητής νοημοσύνης (designing intelligence) και ανθρώπινης εμπειρίας.
- Με τη σχεδίαση πλέον να γίνεται με επίκεντρο τη ζωή “life-centered design”. Η εστίαση της επιθυμίας, της βιωσιμότητας και της σκοπιμότητας, μετακινείται από το εγώ στο εμείς.
Τρίτον, όσον αφορά τα κυρίαρχα δομικά προβλήματα που συνοδεύουν την πορεία της οικονομίας μας τα τελευταία τριάντα (30) χρόνια, αυτά χρειάζονται μόνο ένα πράγμα: θαρραλέα πολιτική βούληση και γενναίες πολιτικές αποφάσεις. Συγκεκριμένα, σε πρώτο στάδιο παρατηρείται δυσκολία προσανατολισμού της οικονομίας στα διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα, είτε premium μοναδικής ποιότητας ή καινοτομικής ιδιαιτερότητας και τεχνολογικής σύνθεσης υψηλής υπεροχής είτε προϊόντα μεταποιητικής παραγωγής και ελληνικής προέλευσης, που στοιχειοθετούν τον καμβά και αναδεικνύουν τη γνησιότητα και αυθεντικότητα του ελληνικού branding. Τα διεθνώς εμπορεύσιμα προϊόντα και υπηρεσίες είναι υψηλής προστιθέμενης αξίας και δύνανται να αναμετρηθούν επάξια στις διεθνείς αγορές με αντίστοιχα άλλα ανταγωνιστικά προϊόντα από άλλες χώρες.
Άνοιγμα κλειστών αγορών
Υπολογίσιμο εμπόδιο αποτελεί ο κλειστός χαρακτήρας της οικονομίας με κλειστές και προστατευόμενες αγορές που νοθεύουν την ελεύθερη λειτουργία του ανταγωνισμού. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να αντιστραφεί η χαμηλή ένταση ανταγωνισμού που παρατηρείται σήμερα, αν δεν παρέμβει το κράτος στο άνοιγμα πολλών κλειστών και ημίκλειστων αγορών. Ακόμα, το μικρό μέγεθος πολλών επιχειρήσεων που αποτελούν το 98% του συνόλου των επιχειρήσεων συνιστά δύσκολο σταυρόλεξο για επίδοξους λύτες, καθώς ένα μεγάλο κομμάτι αυτής της επιχειρηματικότητας ούτε καν έχει σχέση με τα δημιουργικά, ευφάνταστα, καινοτόμα, φιλόδοξα και οραματικά συστατικά του σύγχρονου επιχειρείν.
Εν κατακλείδι, όσον αφορά το θέμα των ξένων επενδύσεων περισσότερο από κάθε άλλη φορά η ανάγκη για την προσέλκυσή τους είναι επιτακτική, καθώς θα διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην ανάκαμψη της πραγματικής οικονομίας και στη γενικότερη ανάπτυξη της χώρας. Με βάση τα τελευταία στοιχεία του ΕΙΜ (European Investment Monitor), η Ελλάδα το 2019 απέσπασε ως ποσοστό μόλις το 0,34% των ευρωπαϊκών επενδύσεων. Βέβαια, η αλλαγή από την 35η θέση το 2018 στην 29η το 2019 αφήνει μικρά σημάδια αισιοδοξίας, ώστε να προσεγγισθεί ο μέσος ευρωπαϊκός όρος που είναι σήμερα στο 19% από το 15% που αντιπροσωπεύει η χώρα μας.
Νέο παραγωγικό μοντέλο
Επιπλέον, η διασύνδεση της χώρας μας ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού, με το νέο παραγωγικό μοντέλο που θα στηρίζεται στην εξωστρέφεια, στην ενίσχυση του πρωτογενούς τομέα και στην ενθυλάκωση των νέων ψηφιακών δεδομένων, θα της επιτρέψει να ανακτήσει τη χαμένη αυτοπεποίθηση και να «παίζει» ενεργό, πρωτεύοντα ρόλο στον διεθνή καταμερισμό εργασίας και ανταγωνιστικότητας. Βεβαίως, ελκυστικός επενδυτικός προορισμός σημαίνει πρωτίστως ένα πράγμα: να μην συμπεριλαμβάνεται στο εξής στην τελευταία έκθεση του Doing Business 2020 για την Ελλάδα ότι «η εκδίκαση υποθέσεων σε πρωτοβάθμιο υπερβαίνει τα τρία (3) χρόνια».
Αυτό που πρέπει να γίνει κατανοητό είναι ότι αυτό που λείπει δεν είναι το Σχέδιο, αλλά η αποφασισμένη Στρατηγική Πολιτική στόχευση που θα πρέπει να υπερκεράσει τον «Γολγοθά» της ανεπαρκούς Δημόσιας διοίκησης. Αυτό θα υλοποιηθεί κυρίως μέσω δύο (2) αυστηρών προϋποθέσεων: αφενός, θέτοντας οριοθετημένους, ξεκάθαρους στόχους με χρονοδεσμεύσεις ολοκλήρωσης της κάθε φάσης έργου και αφετέρου, υιοθετώντας διαδικασίες σκληρής εποπτικής και ελεγκτικής δουλειάς με διοικητικές ποινές σε περιπτώσεις εκτροπής και χρονολογικής ασυνέπειας επίτευξης των προτιθέμενων στόχων. Αν τηρούνταν αυτοί οι όροι, δεν θα καθυστερούσε η υλοποίηση του ΕΣΠΑ 2014-2020 που αγγίζει περίπου τα 11 δισεκατομμύρια και δεν θα καθυστερούσε η υλοποίηση ώριμων επενδυτικών σχεδίων.
Γιώργος Ζαΐρης
Ο κ. Γιώργος Ζαΐρης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1994. Εργάζεται τα τελευταία δύο χρόνια στο Λουξεμβούργο ως Fund Specialist in Saltgate Luxembourg (specialized in alternative investment services). Δραστηριοποιείται στον χώρο των εναλλακτικών μορφών επενδύσεων (private equity, debt, real estate) σε αμοιβαία και αντισταθμιστικά κεφάλαια. Είναι απόφοιτος του τμήματος Οικονομικών επιστημών του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου στη διαχείριση κινδύνου από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου (MSc Banking and Risk).