«H εξωστρεφής Ελλάδα του σήμερα δεν είναι ούτε αυτή που βασίζεται σε μια συνεχώς υποβοηθούμενη ανάπτυξη, αλλά πολύ περισσότερο, ούτε αυτή που σπαταλά πόρους και χρηματοδοτήσεις», τονίζει ο κ. Γιώργος Ζαΐρης, Manager στη Grant Thornton με ειδίκευση στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε θέματα αποτίμησης χαρτοφυλακίων και δανείων των Ευρωπαϊκών Θεσμών για Ευρωπαϊκούς Θεσμούς και Δημόσιους Φορείς. Μιλώντας στο ml Market Leader, τονίζει τη σημασία των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων στην αναπτυξιακή τροχιά της Ελλάδας, καθώς και της σωστής διαχείρισης και κατανομής των πόρων που λαμβάνει η εκάστοτε ελληνική Κυβέρνηση από Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς, ώστε οι πόροι αυτοί να επενδύονται στην πραγματική ανάπτυξη με μακροπρόθεσμο ορίζοντα και η χώρα μας να παραμένει ανταγωνιστική.
ml: Κύριε Ζαΐρη, αναφέρεστε στην πραγματική ανάπτυξη. Πώς ακριβώς την προσδιορίζεται και ποια η σχέση της με τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις;
Γιώργος Ζαΐρης: Είμαι πεπεισμένος ότι όλοι οι αναγνώστες σας γνωρίζουν, ίσως και καλύτερα από εμένα, τι σημαίνει ανάπτυξη. Εκεί που θέλω να εστιάσω είναι στο ότι όσο και να μας αρέσουν τα μετρήσιμα μεγέθη και πιο συγκεκριμένα οι μετρήσιμοι δείκτες ανάπτυξης, ένας μεγάλος πυλώνας της μέτρησης της πραγματικής ανάπτυξης, είναι και θα είναι αυτός της ψυχολογίας μέσω της βελτίωσης της καθημερινότητας του Έλληνα πολίτη. Και όσο και αν δεν το παραδέχεται ή δεν θέλει να το παραδεχτεί μία μερίδα πολιτικών, οικονομολόγων και χρηματοοικονομικών αναλυτών, η λέξη-κλειδί που άλλαξε την πορεία κρατών και οργανισμών είναι η λέξη ‘’Trust’’ ή αλλιώς χρηματοπιστωτική πίστη ή αξιοπιστία.
Αυτή, λοιπόν, η αξιοπιστία που εμπνέει πλέον η χώρα μας είναι η γέφυρα προς την πραγματική ανάπτυξη μέσα από την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, το κλείσιμο του χάσματος δεξιοτήτων μέσω σωστής εξειδίκευσης κ.ο.κ. Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, ας αναλογιστούμε τόσο τη σημασία όσο και τη συνεισφορά των ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων στην ταχεία ανάπτυξη της χώρα μας τη τελευταία πενταετία, τόσο σε δημόσιο όσο και ιδιωτικό επίπεδο.
ml: Από που προέρχονται αυτά τα κεφάλαια;
Γ.Ζ.: Με τη συνεχή άνοδο των επιτοκίων σε ολόκληρη την ευρωζώνη να συνεχίζει να δημιουργεί ανησυχία σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά και την ψαλίδα των επιτοκίων μεταξύ δανείων και καταθέσεων να παραμένει ανησυχητικά μεγάλη, εστιάζουμε στις ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), ξεχνώντας ότι δεν είναι η ‘‘μοναδική’’ τράπεζα της ευρωπαϊκής μας οικογένειας. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αποτελεί συνώνυμο με τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και ειδικά στη χώρα μας.
Όσο και αν δεν το παραδέχεται ή δεν θέλει να το παραδεχτεί μία μερίδα πολιτικών, οικονομολόγων και χρηματοοικονομικών αναλυτών, η λέξη-κλειδί που άλλαξε την πορεία κρατών και οργανισμών είναι η λέξη ‘’Trust’’ ή αλλιώς χρηματοπιστωτική πίστη ή αξιοπιστία
Με έδρα το Λουξεμβούργο και με παρουσία στη Ελλάδα από το 1963, έχει στο ενεργητικό της 398 χρηματοδοτημένα έργα, έχοντας πάντα στο πλευρό της τη Παγκόσμια Τράπεζα και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη. Ο θεσμός αυτός, λοιπόν, κατάφερε να δημιουργήσει τη γέφυρα προς την χορήγηση δανείων και τη παροχή χρηματοοικονομικής στήριξης για έργα υποδομής, καινοτομίας, αειφόρου ανάπτυξης, κοινωνικής και οικονομικής συνοχής, καθώς και για επενδύσεις σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ενδεικτικά, το σύνολο των συμφωνιών χρηματοδότησης μεταξύ Ελλάδος και Ομίλου ΕΤΕπ που υπογράφτηκαν ανέρχεται στο ποσό των 2.2 δις. Ευρώ για το 2022 και 2,5 δις. ευρώ για το έτος 2023.
ml: Πώς όμως θα απορροφηθούν αυτά τα ποσά και πώς αποτελούν βασικό πυλώνα της “πράσινης” ανάπτυξης και του ψηφιακού μετασχηματισμού;
Γ.Ζ.: Στη χώρα μας όπου η χρηματοδότηση από τον όμιλο της ΕΤΕπ αντιπροσωπεύει το 2,7% του ΑΕΠ το 2022, για το έτος 2023 διατέθηκαν τα παρακάτω ποσά σε κομβικούς αναπτυξιακούς πόλους.
- 358,6 εκατ. ευρώ για βιώσιμες πόλεις και περιφέρειες.
- 949,6 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση μικρομεσαίων επιχειρήσεων και επιχειρήσεων μεσαίας κεφαλαιοποίησης.
- 825,7 εκατ. ευρώ για τη βιώσιμη ενέργεια και φυσικούς πόρους.
- 402 εκατ. ευρώ για επενδύσεις σε καινοτομία, ψηφιακό μετασχηματισμό, καθώς και ανθρώπινο κεφάλαιο.
Όμως, έχοντας την τάση ως λαός να αμφισβητούμε τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις ως ‘‘ύποπτες’’ ή μη διαφανείς, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι ο πυλώνας διαφάνεια είναι από τους πιο βασικούς καθ’ όλη τη διάρκεια διοχέτευσης κεφαλαίων, καθώς υπάρχει εποπτεία από την αρχή μέχρι και την ολοκλήρωση του έργου όπως ακριβώς και με τις χρηματοδοτήσεις από τους Μηχανισμούς Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπου και αποτελεί ‘‘προϊόν δημιουργίας’’ της ΕΤΕπ.
Η αξιοποίηση αυτών των πόρων αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα, ώστε να “χτιστεί” η γέφυρα της μετάβασης από την ύφεση της πανδημίας προς την ανάπτυξη
Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Ελλάδα λαμβάνει συνολικούς πόρους από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε. ύψους €72 δισ. κατά την επόμενη οκταετία, εκ των οποίων τα €32 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης. Η αξιοποίηση αυτών των πόρων αποτελεί μια μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα, ώστε να “χτιστεί” η γέφυρα της μετάβασης από την ύφεση της πανδημίας προς την ανάπτυξη. Αξίζει να σημειωθεί ότι από τα €32 δισ. του Ταμείου Ανάκαμψης, περίπου τα €12 δισ. θα διατεθούν για την πράσινη ανάπτυξη.
ml: Ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδα και ευρωπαϊκά κεφάλαια. Πόσο σχετίζονται κατά την άποψή σας;
Γ.Ζ.: Αναφέρθηκα σε μία από τις προηγούμενες σας ερωτήσεις στο ζήτημα και τη σημαντικότητα της αξιοπιστίας. Πρακτικά, λοιπόν, αυτή η αξιοπιστία που θα εκπέμπει πλέον η ελληνική οικονομία, με την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, αποτελεί τη γέφυρα προς μία κανονικότητα στη ζωή του Έλληνα πολίτη όπως επιβάλλεται σε πολίτες μιας χώρας που αποτελεί ιδρυτικό κράτος μέλος της ΕΕ. Η μείωση του κόστους δανεισμού θα αποτελέσει ένα από τα σημαντικά κεκτημένα της επενδυτικής βαθμίδας με το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να ευνοείται μέσω της δυνατότητας έκδοσης χαμηλότερου κόστους δανείων, τα οποία, με τη σειρά τους, αναμένεται να μεταφερθούν σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Επιπροσθέτως, τα ελληνικά ομόλογα αναμένεται να είναι πλέον στο ραντάρ των μακροπρόθεσμων επενδυτών, οι οποίοι μέχρι πρότινος δεν επεδείκνυαν ενδιαφέρον λόγω της κατηγορίας τους σε ‘’junk’’. Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της αλλαγής θα είναι η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων στη χώρα μας, συνεισφέροντας έτσι σημαντικά στη δημιουργία θέσεων εργασίας και την ενίσχυση της παραγωγικότητας. Τίποτα όμως από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να είχε συμβεί χωρίς τη σωστή και συνεχή αξιοποίηση των ευρωπαϊκών πόρων όπου μέσω της προώθησης της ανταγωνιστικότητας και της Καινοτομίας, της δημιουργίας θέσεων εργασίας, της συνοχής και ανάπτυξης περιφερειών και της χρηματοδότησης έργων και προγραμμάτων τέθηκαν σε στέρεες βάσεις τα θεμέλια για τη μεγάλο αυτό επίτευγμα της ελληνικής οικονομίας.
ml: Πόσο πιστεύετε ότι συσχετίζεται η ανάδειξη της χώρας μας ως «Χώρα της χρονιάς 2023» από τον Economist με τη σωστή διαχείριση αναπτυξιακών πόρων;
Γ.Ζ.: Αρχικά, αξίζει να σημειωθεί ότι η ανάλυση αυτή βασίστηκε σε πέντε οικονομικούς και χρηματοοικονομικούς δείκτες όπως ο πληθωρισμός, το ‘‘εύρος πληθωρισμού’’, το ΑΕΠ, οι θέσεις εργασίας και οι επιδόσεις του χρηματιστηρίου. Στην απάντηση στο ερώτημα σας θα πρέπει να συνυπολογίσει κανείς τις πρωτοφανείς κρίσεις των τελευταίων χρόνων όπως η πανδημία, η ενεργειακή κρίση, η άνοδος του πληθωρισμού, η γεωπολιτική αστάθεια, καθώς και το αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής με τη μορφή φυσικών καταστροφών.
Η ανέλπιστη συμβολική αυτή πρωτιά κερδήθηκε μέσω της τριγωνικής συνάρτησης παραγόντων όπως οι επιτυχημένες δημοσιονομικές επιλογές, το στοχοθετημένο αναπτυξιακό μοντέλο και η μεταρρυθμιστική πορεία, αλλά και των θυσιών και στερήσεων από ένα μεγάλο ποσοστό του ελληνικού λαού. Η Ελλάδα κατάφερε να βρεθεί στην 3η θέση σε επίπεδο Ε.Ε. στην απορρόφηση πόρων και σταθερά παραμένει στις 3 πρώτες θέσεις τα τελευταία 4 χρόνια. Οι πόροι αυτοί μαζί με τους εθνικούς πόρους, που διατίθενται, αποτελούν έναν από τις βασικές αποδείξεις ότι τα θεμέλια για μια υγιή αναπτυξιακή πορεία έχουν τεθεί.
ml: Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι προτεραιότητες για το 2024;
Γ.Ζ.: Είναι αισιόδοξο στοιχείο το γεγονός ότι όσον αφορά το ΕΣΠΑ 2021-2027, συνολικού ύψους 26,5 δισ. Ευρώ, η Ελλάδα είναι στην 1η θέση της Ε.Ε. Παρόλα αυτά, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας επιβάλλεται, καθώς ο δρόμος της σύγκλισης με την Ευρώπη αποτελεί πλέον μονόδρομο. Βασικές προτεραιότητες που θα αποτελέσουν τη γέφυρα σύγκλισης είναι η συνέχιση του μεταρρυθμιστικού έργου, η καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, η επιτάχυνση στην απονομή δικαιοσύνης, η επίτευξη διατηρήσιμων πρωτογενών πλεονασμάτων, η ιστορική μεταρρύθμιση στην παιδεία και ειδικά στην Ανώτατη Εκπαίδευση, καθώς και η δημιουργία περισσότερων θέσεων εργασίας ώστε να κλείσει το χάσμα δεξιοτήτων που ταλανίζει το ελληνικό εργατικό δυναμικό.
Eν κατακλείδι, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάντα θα ελλοχεύει ο κίνδυνος του εφησυχασμού, όπου μας κάνει να γυρίσουμε σε μία Ελλάδα που η εκάστοτε ευρωπαϊκή χρηματοδότηση έγινε συνώνυμο της σπατάλης ‘‘δωρεάν χρήματος’’. Η εποπτεία και ο έλεγχος αποτελούν απαραίτητα, αλλά όχι και μοναδικά, συστατικά μιας επιτυχημένης πολιτικής απορρόφησης πόρων. Κομβικό στοιχείο από Κυβέρνηση και Επιχειρηματικό κλάδο είναι να αντιληφθούν τον συμπληρωματικό χαρακτήρα αυτών των χρηματοδοτικών εργαλείων, που αποτελούν βασικό συστατικό της επιτυχίας, αλλά σίγουρα όχι το μοναδικό.
Ο κ. Γιώργος Ζαΐρης εργάζεται στη Grant Thornton Λουξεμβούργου και ειδικεύεται στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε θέματα αποτίμησης χαρτοφυλακίων και δανείων των Ευρωπαϊκών Θεσμών για Ευρωπαϊκούς Θεσμούς και Δημόσιους Φορείς. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου από το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου με ειδίκευση στα χρηματοοικονομικά και τη διαχείριση κινδύνου και υποψήφιος διδάκτωρ Οικονομικών της Αειφορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.
Συνέντευξη: Τάνια Μπαλαμπάνη